Để đánh giá chất lượng một viên kim cương, người ta dùng tiêu chuẩn 4C, đó là các chữ cái đầu tiên trong tiếng Anh (Colour, Clarity, Cut và Carat weight)
Trong tự nhiên kim cương có ở tất cả các tông màu khác nhau. Tuy nhiên kim cương màu thì cực kỳ hiếm và thường rất đắt. Với nhóm kim cương không màu, người ta quy định cấp màu của chúng được đánh giá theo các chữ cái từ D đến Z. Theo tiêu chuẩn của GIA thì cấp D là cấp cao nhất của viên kim cương. Khi đạt cấp độ D thì viên kim cương sẽ không có màu sắc. Cấp Z là cấp thấp nhất và có màu phớt vàng hoặc phớt nâu. Giữa D-Z là những cấp khác nhau và được xếp theo từng nhóm nhất định với độ nhuốm màu tăng dần.
Độ tinh khiết của viên kim cương được đánh giá bởi một chuyên gia có kinh nghiệm khi quan sát viên kim cương ở độ phóng đại 10X. Các yếu tố ảnh hưởng đến độ tinh khiết bao gồm: các bao thể bên trong, vết xước bên ngoài, phần sót trên thắt lưng, dấu vết sinh trưởng,…Khi đánh giá độ tinh khiết người ta căn cứ vào số lượng của các đặc điểm bên trong, vị trí của chúng, bản chất của chúng, mức độ ảnh hưởng đến độ truyền qua của ánh sang khi chiếu vào viên kim cương,…
Một viên kim cương được cắt chuẩn khi sẽ cho phép phản xạ hoàn toàn mọi tia sang khi chiếu vào viên kim cương đó, và do vậy làm cho viên kim cương có độ long lanh rất cao. Viên kim cương tròn được cắt chuẩn sẽ có 57 mặt với 33 mặt phần trên và phần dưới có 24 mặt. Những mặt cắt phần bên trên có nhiệm vụ tán xạ ánh sáng trong khi các phần bên dưới phản xạ chúng.
Đối với kim cương thì trọng lượng càng lớn thì giá trị càng cao, và giá trị của chúng được tănt theo cấp số nhân. Để tính độ nặng của viên kim cương người ta dùng đơn vị là carat. Ở đây 1 carat=200mg và chia đều thành 100 điểm, 1 điểm bằng 1% carat hay 2mg được dùng để đánh giá các viên kim cương có khối lượng dưới 1 carat.
Ngoài 4 yếu tố trên, thì Chứng thư kiểm định cũng là một yếu tố quyết định đến giá trị của viên kim cương. Nên ngày nay người ta có xu hướng thêm một chữ C nữa cho chất lượng của viên kim cương là Certificate. Việc đánh giá sai một cấp chất lượng có thể làm cho gía trị của viên kim cương chênh lệch từ 10-15% giá trị. Hiện nay trên thị trường, chứng thư kiểm định của GIA được coi là chuẩn mực.